دما، مهم ترین عامل در انتخاب زیستگاه مارمولک
زیستگاه و رژیم غذایی مارمولک ها
مارمولک ها در همه قاره ها به جز قطب جنوب یافت می شوند و به جز مناطق بسیار سرد و اقیانوس ها در سایر زیستگاه ها زندگی می کنند. زیستگاه طبیعی بیشتر مارمولک ها، سطح خاکی زمین است. با این وجود تعدادی از آن ها را می توان در خانه ها، روی درختان، درون لانه های زیرزمینی و یا در آب یافت.
رژیم غذایی انواع مارمولک ها نیز بسیار متنوع است. آن ها از طیف گسترده ای از مواد غذایی از جمله میوه و گیاهان، حشرات، پستانداران کوچک، پرندگان و دوزیستان، لاشه حیوانات تغذیه می کنند. حتی برخی از سوسمارهای بزرگ درنده هستند و طعمه های بزرگی مانند گوزن ها و سایر حیوانات بزرگ را شکار می کنند.
عوامل تأثیر گذار بر زیستگاه مارمولک ها
مهمترین متغیری که می تواند زندگی مارمولک ها را تحت تاثیر قرار دهد، فاکتور دما است؛ مارمولک ها نیز، مانند ماهی ها و دوزیستان، دمای بدنشان را از محیط اطراف خود دریافت می کنند. اگرچه به طور معمول برای چنین موجوداتی اصطلاح خونسرد به کار برده میشود اما این نام برای مارمولک ها چندان مناسب به نظر نمی رسد.
خون مارمولک ها، تنها زمانی سرد است که بدن این خزندگان سرد باشد. در شرایطی که مارمولک ها فعالیت های عادی خود را انجام می دهند، دمای خونشان به اندازه پستانداران است و حتی بعضاً گرم تر از آن ها می شود. با این وجود، هر دمایی هم در میان انواع مارمولک ها، به یک اندازه قابل پذیرش نیست. در بیشتر گونه های مارمولک، دمای نسبتاً خاصی برای بدن وجود دارد که به آن "درجه حرارت ترجیحی" می گویند. این درجه حرارت، اغلب در بازه دمایی بین 28 تا 38 درجه سانتیگراد قرار دارد.
رفتارهای مؤثر بر تأمین دمای بدن مارمولک
خزندگان، جز رایج ترین جانوران ساکن در اراضی کم درخت می باشند. از آنجایی که این جانوران خونسرد هستند، بنابراین از ویژگی های دمایی پیچیده محیط زندگی خود برای تأمین دمای مورد نیاز بدنشان بهره مند می شوند.
اگرچه خزندگان از انرژی متابولیکی برای کنترل دمای بدن استفاده نمی کنند، اما اگر صحبت از مارمولک ها باشد باید گفت، این جانوران برای تنظیم دمای بدن، ویژگی های رفتاری پیچیده ای انجام می دهند. به عنوان مثال، مارمولک ها در طول روز آفتاب میگیرند و بدنشان را تا حد ممکن در معرض تابش آفتاب قرار میدهند تا به درجه حرارت طبیعی برسند.
درج تصویر
توانایی جذب گرما در اثر تشعشعات خورشیدی، مارمولک ها را قادر می سازد خود را حتی بالاتر از دمای هوا گرم کنند؛ به عنوان مثال، لیولیموس مولتیفورمیس، مارمولک کوچکی است که در آند زندگی می کند و توانایی افزایش دمای بدن خود را تا 35 درجه سانتیگراد دارد، در حالی که دمای هوای محیط زندگی این مارمولک حداکثر به 10 درجه سانتیگراد می رسد.
اهمیت تنظیم دما در زندگی مارمولک ها
دمای بدن، نقش مهمی در زندگی مارمولک ها ایفا می کند. تمام فرآیندهای فیزیولوژیکی بدن، وابسته به دما است و عملکرد فیزیولوژیکی بر رفتار تأثیر می گذارد. در بیشتر موارد، عملکرد مارمولک که به معنای توانایی این جانور برای انجام رفتارهای مختلف است، تنها در محدوده خاصی از درجه حرارت بهینه می باشد. درنتیجه برای به حداکثر رساندن کارآیی، مارمولک ها باید بتوانند در هر زمان ممکن، دمای بدن خود را در این محدوده دمایی نگه دارند.
طبیعتاً دمای محیط زندگی فطری مارمولک ها، بر تعریف اولیه دمای بدن این خزندگان تأثیر می گذارد. اگرچه، تنظیم دمای بدن فرآیند پیچیده ای است، محدودیت هایی در این زمینه وجود دارد. انتظار می رود مارمولک هایی که در بیابان های گرم زندگی می کنند نسبت به مارمولک های مناطق گرمسیری،در دمای بدنی بالاتری فعال باشند، اما ترکیبی از فاکتورهای مختلف همچون تکامل، شرایط حرارتی محیط، همچنین میزان انرژی که برای رفتارهای تأمین دمایی صرف شده، همگی دمایی را که مارمولک ها در آن فعالتر هستند، تحت تأثیر قرار می دهد.
اثرات تکامل مارمولک بر تنظیم دمای بدن این خزندگان
تأثیر تکامل بر تنظیم دما، در هنگام مقایسه گروه های مختلف مارمولک ها با یکدیگر کاملا مشهود میشود. کلیه مارمولک های دم شلاقی و مارمولک های دونده، صرف نظر از اینکه در کجا زندگی می کنند، وقتی عملکرد بهینه دارند که دمای بدنشان بین 37 تا 40 درجه سانتیگراد باشد. در حالی که همه مارمولکهای موجود در خانواده زانتیوزی دای، در دمای بدن بین 25 تا 28 درجه سانتیگراد بهینه عمل می کنند.
مارمولک های دم شلاقی، دوره فعالیت خود را به گونه ای تنظیم می کنند که بتوانند از منابع گرمایی موجود در محیط هایی که درجه حرارت آن ها نسبتاً کم است، بهره مند شوند. این در حالی است که مارمولک شب کویری کوچک به دنبال پناهگاهی می گردد تا از گرمای طاقت فرسای زیستگاه طبیعی خود در امان بماند.
دمای بدن برخی از مارمولک های بیابانی، نسبت به هم نوعانشان که در زیستگاه هایی با دمای معتدل تر ساکن هستند، کمی بالاتر است. این مسئله نشان می دهد که شرایط حرارتی فطری، بیشتر از اینکه دمای بدن مارمولک ها را تعیین کند، غالباً مشخص می کند که یک مارمولک چه زمانی و در کجا فعالتر خواهد بود.
مشکلات ناشی از تنظیم ناموفق دمای بدن در مارمولک
مارمولک هایی که دمای بدن خارج از حد مطلوب برای گونه هایشان دارند، ممکن است در تعامل های اجتماعی نیز دچار مشکلاتی شوند. برخی از مشکلاتی که مارمولک های ناموفق در تنظیم دمای بدن، دچار آن می شوند عبارتند از: کاهش رشد عادی، افزایش زمان لازم برای رسیدن به بلوغ جنسی، افزایش زمان هچ شدن تخم ها در هنگام در دسترس نبودن دمای مطلوب و همچنین کاهش توانایی فرار از افت دما، که می تواند منجر به انجماد بافت های بدن شود.
تأمین آب مورد نیاز
در مقایسه با اهمیت تنظیم حرارت بدن، آب از مواردی است که بر زندگی مارمولک ها کمترین تاثیر را دارد؛ همه خزندگان اسید اوریک دفع می کنند بنابراین برای دفع سموم بدنشان به مقادیر زیادی مایع نیاز ندارند.
مارمولک های حشره خوار آب مورد نیاز بدنشان را با خوردن حشرات تأمین می کنند. مارمولک های گیاهخوار نیز غدد نمکی دارند که فضولاتشان را از طریق آن ها و به شکل بلورهای نمک معدنی دفع می کنند در نتیجه این مارمولک ها هیچ آبی از دست نمی دهند. از آنجایی که متابولیسم بدن مارمولک نسبت به پرندگان و پستانداران بسیار پایین تر است، مارمولک ها آب کمتری مصرف می کنند و به همین دلیل است که می توانند در بیابان ها و شرایط سخت زندگی کنند. با این وجود این خزندگان نیز ممکن است گاهی نیاز به آب داشته باشند. برخی از مارمولک ها برای تأمین رطوبت مورد نیاز، آبی را که صبح ها به صورت شبنم بر روی پوستشان مینشیند جذب می کنند.
سایر موارد مؤثر بر زندگی مارمولک ها
از جمله دیگر متغیر هایی تأثیر گذار بر مارمولک ها، می توان به طول روز و میزان بارندگی اشاره کرد. گونه ی آنولیس کارولینین سیس گونه ای مارمولک است که با تغییر طول روزها، خود را برای خواب زمستانی آماده می کند.
با کم شدن طول روز، فعالیت مارمولک ها کم می شود و اگر در اواخر فصول گرم، تخم گذاری کنند، تخم هایشان از بین میرود چرا که مارمولک تازه متولد شده در خطر یخ زدگی و گرسنگی قرار می گیرد.
برخی از گونه های مارمولک های گرمسیری نیز فعالیت های تخم گذاری خود را در خشک ترین ماه های سال که منابع غذایی کم است،با امتناع مارمولک های ماده از جفتگیری، متوقف می کنند.
خرید سم مارمولک کش قوی - کلیک کنید